مراقبت از پوست یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین موضوعاتی بوده که همه ما در هر زمانی به آن توجه می‌کنیم. با یک نگاه ساده به شبکه‌های اجتماعی می‌توانیم بفهمیم که داشتن پوست سالم، درخشان، صاف و عاری از علائم پیری آرزوی تمامی زنان و مردان است. هر چند وقت یک بار روش‌های درمانی و محصولات پوستی فراوانی در بین مردم محبوبیت پیدا می‌کنند، ولی اهمیت سد دفاعی پوست یکی از چیزهایی بوده که خیلی کمتر به آن پرداخته می‌شود. ولی سد دفاعی پوست چیست و دقیقا به چه علت تا این اندازه مهم شده است؟ جهت رسیدن به پاسخ سوالات خود تا آخر این مطلب از مدیسه با ما همراه باشید.
سد دفاعی پوست چیست؟
پوست انسان از سه لایه به اسمهای زیرپوست (Hypodermis)، لایه میانی یا درمیس (Dermis) و همینطور اپیدرم یا روپوست (Epidermis) تشکیل شده است. به خارجی‌ترین بخش روپوست «لایه شاخی» می‌گویند و ما زمان صحبت درباره سد دفاعی پوست در حقیقت به این لایه اشاره می‌کنیم. لایه شاخی درست همچون یک دیوار آجری عمل کرده و وظیفه محافظت از پوست شما در مقابل خطرات و صدمات محیطی را بر عهده دارد.
سلول‌های پوستی کورنئوسیت (Corneocyte) در حقیقت همان آجرهایی بوده که دیوار سد دفاعی پوست را می‌سازند. ملاتی که شکاف بین این سلول‌ها را پر می‌نماید، لیپیدها یا همان چربی‌های طبیعی پوست هستند. همچنین جالب است بدانید که لایه شاخی یا همان سد دفاعی همچون بخش‌های دیگر پوست زنده نیست و افزون بر سلول‌های کورنئوسیت و لیپید انواع پروتئین‌ها، سلول‌های مرده و ترکیبات دیگر نیز در آن وجود دارد.
سد دفاعی پوست دقیقا چه کار می‌کند؟
به بیان ساده باید بگوییم که سد دفاعی پوست از خروج و فرار ترکیبات مفید پوست و همینطور ورود مواد مضر مانند ویروس‌ها و آلرژن‌ها جلوگیری می‌نماید. در زیر به سه مورد از وظایف اصلی این بخش از پوست اشاره نموده‌ایم.
حفظ رطوبت پوست
سد دفاعی پوست به حفظ آب درون پوست کمک کرده تا بتواند مرطوب بماند. پوستی که از میزان آب و رطوبت خوبی برخوردار باشد توانایی انعطاف پذیری و کشسانی زیادی هم دارد. ضعیف شدن سد دفاعی پوست می‌تواند موجب خشکی آن و در نتیجه بروز مشکلاتی مثل خارش، التهاب و تحریک این عضو از بدن شود. افزون بر این، باید بدانید که پوست دهیدراته بسیار زودتر از یک پوست مرطوب و سالم دچار بروز علائم پیری زودرس خواهد شد.
کمک به ایمنی و مقاومت بدن
پوست انسان به منظور نخستین خط دفاعی بدن در مقابل بیماری‌ها نقش مهمی را در حفظ سلامتی او ایفا می‌نماید. وقتی سد دفاعی پوست شما به دلایل گوناگونی تضعیف شده باشد خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی و بروز اختلالات پوستی بیش از هر زمان دیگری تهدیدتان خواهد کرد. در نتیجه، بسیار مهم بوده که بدانید چطور و چگونه از این بخش از پوست خود محافظت نمایید.
محافظت از پوست در برابر اشعه‌های نور خورشید
مطالعات نشان داده‌اند که لایه شاخی یا همان سد دفاعی پوست در مقابل اشعه‌های فرابنفش خورشید از شما محافظت می‌نماید. نفوذ نور خورشید به پوست می‌تواند موجب بروز مشکلاتی مثل لکه، التهاب، آکنه، خشکی و چین‌وچروک پوستی شود. افزون بر این، قرار گرفتن در معرض اشعه‌های آفتاب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم را افزایش دهد. در نتیجه بسیار مهم است که سلامت سد دفاعی پوست خود را جدی بگیرید.
سد دفاعی پوست چگونه صدمه می‌بیند؟
بیایید مسئله را دوباره با یک تشبیه برای خودمان ساده کنیم. فرض کنید که سد دفاعی پوستتان یک زره جنگی بوده که چندین مرتبه ضربه خورده است و دیگر مثل قبل عملکرد عالی و بی‌نقصی ندارد. این زره ممکن است نازکتر و مخدوش شده باشد یا حتی صدمات قابل مشاهده‌ای چون سوراخ و پارگی روی آن دیده شود. پیدا نمودن محل و علت آسیب می‌تواند به شما کمک کرده تا خیلی راحت‌تر زره یا همان سد دفاعی پوست خود را ترمیم و تقویت نمایید. در زیر لیستی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت‌های صدمه دیدن سد دفاعی پوست را برای شما آماده کرده‌ایم.
- استفاده از مواد شیمیایی خشن مثل صابون
- زیاده‌روی در لایه برداری و اسکراب پوست
- عدم استفاده از مرطوب کننده و آبرسان
- بروز ترومای پوستی مثل بریدگی و سوختگی
- قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب
- تغییرات آب‌وهوایی به ویژه سرما، باد و گرمای خشک
- قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها، محرک‌ها و آلاینده‌ها
- آکنه و جوش‌های پوستی
- ابتلا به درماتیت آتوپیک یا همان اگزما
- ابتلا به بیماری ایکتیوز یا همان ماهیاک
- ابتلا به بیماری روزاسه‌ی آکنه
- ابتلا به بیماری پسوریازیس
- مصرف استروئیدها
- پیری پوست
- استرس و اضطراب شدید
همان گونه که فهمیدید یکی از اصلی‌ترین علت‌های تضعیف سد دفاعی پوست می‌تواند ابتلا به بیماری‌های پوستی خاص باشد که عموما ژنتیکی هستند. افزون بر این، جالب است بدانید که پیری پوست می‌تواند موجب بروز مشکلاتی مثفل از دست رفتن سریع آب درون بافت پوست و دهیدراتگی شود.
قیمت انواع محصولات مراقبت از صورت اورجینال و با کیفیت
علائم آسیب دیدگی سد دفاعی پوست چه هستند؟
به صورت کلی، اگر با مشکل آسیب دیدگی سد دفاعی پوست مواجهه شوید به احتمال زیاد یک یا چند مورد از علائم زیر را روی پوست خود مشاهده خواهید نمود.
- پوسته پوسته و خشک بودن پوست
- التهاب و حساسیت پوستی
- عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی پوستی
- بروز آکنه و جوش پوستی
- سوزش پوست به ویژه در هنگام استفاده از محصولات مراقبتی
- خارش و قرمزی پوست
چگونه سد دفاعی پوست را ترمیم و تقویت کنیم؟
جهت آن که بتوانید از سد دفاعی پوست خود محافظت نمایید یا سلامتی آن را دوباره بازگردانید باید به طور ویژه‌ای به فکر مراقبت از آن باشید. کارهایی که در ادامه به شما معرفی می‌کنیم اصلی‌ترین مواردی بوده که در این مسیر باید به آن‌ها پایبند باشید.
مطالب کاربردی: روتین پوستی نرمال، مراقبت از پوست معمولی
از پاک کننده‌های ملایم و غیرصابونی استفاده نمایید
در قدم اول باید بتوانید بهترین شوینده یا پاک کننده را برای خودتان انتخاب نمایید. چنانچه پوست چربی دارید به سراغ شوینده‌های فومی بروید و چنانچه پوست خشکی دارید از پاک کننده‌های دارای بافت کرمی استفاده کنید. در خرید شوینده مراقب باشید که مدل‌های مخصوص پوست حساس و بدون عطر را تهیه نمایید. همچنین زمان شستشوی صورت خود حتما از آب ولرم استفاده کرده تا تمامی روغن‌ها، آلودگی‌ها و سلول‌های مرده روی پوست به خوبی پاک بشوند.
پوست خود را به آرامی لایه‌برداری کنید
برای اینکه بتوانید از سد دفاعی پوست خود محافظت نمایید یا آن را به حالت عادی بازگردانید، باید استفاده از لایه بردارهای خشن، به خصوص اسکراب‌های دارای دانه‌های درشت، را کنار بگذارید. این نوع لایه بردارها پارگی‌های بسیار ریزی را روی پوست ایجاد می‌نمایند و به محیط روپوست صدمه می‌رسانند. بهترین گزینه برای شما یک لایه بردار شیمیایی دارای آلفاهیدروکسی اسیدهای ملایم بوده که البته در زمان استفاده از آن هم باید طبق دستورالعمل پیش رفته و زیاده‌روی نکنید.
در شست‌وشوی پوست خود زیاده‌روی نکنید
احتمالا شما نیز در زمان گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی با این موضوع مواجهه شده‌اید که می‌گویند جهت بهره بردن از مزایای شوینده‌ها و پاک کننده‌ها باید حداقل 60 ثانیه آن‌ها را روی پوست صورت خود ماساژ بدهید. متاسفانه باید بگوییم که این کار تنها موجب آسیب دیدن سد دفاعی پوست شما می‌شود و ممکن است لایه چربی آن را از بین ببرد. بهترین روش شستشوی صورت این است که پاک کننده را روی صورت خود پخش نمایید، مالش دهید و سپس بشویید؛ ماساژ طولانی مدت هیچ مزایای اضافه‌ای را برای شما به ارمغان خواهد آورد.
پوست خود را مرطوب نگه دارید
جهت ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست هیچ کاری مهم‌تر و تاثیرگذارتر از آبرسانی و مرطوب نگه داشتن پوست نیست. مرطوب کننده‌ها پوست شما را تغذیه کرده و از میزان آسیب دیدگی و خشکیدگی آن می‌کاهند. پیشنهاد می‌کنیم به صورت کلی به سراغ محصولاتی رفته که دارای اسیدهای چرب، سرامیدها، گلیسیرین و هیالورونیک اسید هستند. کرم‌هایی مثل آکوافور و وازلین می‌توانند از خروج آب درون پوست شما جلوگیری نمایند ولی کسانی که پوست چرب و مستعد آکنه‌ای دارند ممکن است با استفاده از آن‌ها دچار مشکل شوند.
جوش‌های پوستی خود را با احتیاط درمان کنید
درست است که جوش‌های پوستی به خصوص آن مدل‌هایی که چرکین و التهابی هستند، می‌توانند روی اعتماد به نفس شما تاثیر بگذارند و موجب درگیر شدن ذهنتان شوند؛ ولی به هیچ عنوان نباید آن‌ها را دستکاری کنید یا فشار دهید. این کار تنها موجب ملتهب و زخم شدن آن ناحیه می‌شود و به سد دفاعی پوست آسیب وارد می‌نماید. از آن طرف هم نباید جهت درمان جوش در استفاده از محصولات پوستی ضدجوش زیاده‌روی نمایید. پیشنهاد ما این است که در زمان مواجهه شدن با آکنه روتین پوستی خود را ملایم‌تر کنید و اجازه دهید روند بهبودی جوش به آرامی طی گردد.
استفاده از ضد آفتاب را جدی بگیرید
استفاده از ضد آفتاب مهم‌ترین و بهترین کاری بوده که می‌توانید در جهت ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست خود انجام بدهید. همان گونه که فهمیدید اشعه‌های نور آفتاب برای پوست بسیار مضر هستند و سبب بروز مشکلات بسیار جدی و خطرناکی می‌شوند. در نتیجه، پیشنهاد می‌کنیم هر روز و به صورت منظم، حتی در مکان‌های بسته هم، از یک ضد آفتاب دارای SPF بالای 30 استفاده نمایید.
سعی کنید pH پوست خود را متعادل نگه دارید
همانطور که می‌دانید عدد pH می‌تواند به شما نشان بدهد که محیط روی پوستتان تا چه میزان اسیدی یا قلیایی است. pH پوست انسان در حالت طبیعی باید به صورت حدودی روی عددی بین 4.7 تا 5.75 باشد؛ هر عددی بالاتر یا پایین‌تر از این مقدار می‌تواند منجر به از بین رفتن سد دفاعی پوست و ایجاد مشکلاتی مثل اگزما، آکنه و عفونت شود. جهت متعادل سازی pH پوست خود باید با یک متخصص مشورت نمایید و از او بخواهید تا محصولات پوستی مناسبتان را به شما معرفی نماید.
از رتینوئیدها با ملایمت استفاده کنید
رتینوئیدها که در حقیقت مشتقات ویتامین A بوده که جهت تحریک پوست به تولید کلاژن به منظور از بین بردن چین‌وچروک‌ها، از بین بردن آکنه و همچنین افزایش گردش سلولی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در صورتی که بار اولتان است که محصولات دارای این ترکیبات را مصرف می‌کنید باید بدانید که آن‌ها می‌توانند سبب خشکی و تحریک پوست شوند. چنانچه پوست خشکی دارید بهتر است تنها هفته‌ای یک مرتبه از رتینوئیدها استفاده نمایید.
اشخاص دارای پوست چرب می‌توانند تا سه بار در هفته هم از آن‌ها استفاده نمایند. در فصل تابستان که میزان رطوبت هوا بیشتر است استفاده از محصولات دارای رتینوئیدها و ترکیبات فعال موجب می‌شود بتوانید پوست خود را بدون ایجاد سوزش و التهاب لایه‌برداری نمایید. در فصل زمستان به علت وزش باد خشک و دمای هوای پایین باید میزان استفاده از رتینوئید را کاهش دهید تا پوست شما آسیب نبیند.
روتین مراقبت از پوست خود را ساده کنید
یک روتین پوستی پیچیده که پر از محصولات دارای اسیدها و ترکیبات فعال است نه تنها موجب بهتر شدن مشکلات پوستی شما نمی‌شود بلکه سبب بدتر شدن شرایط هم خواهد شد. اگر مشکلات پوستی جدی و مهمی دارید باید زیر نظر یک پزشک متخصص درمان خود را انجام دهید. در زمان خرید محصولات پوستی به ترکیبات درون آن‌ها دقت نمایید و قبل از مصرف، از هر کدام تست جداگانه بگیرید تا سبب بروز مشکل نشوند. همچنین پیشنهاد می‌کنیم روتین پوستی خود را کم کم جلو ببرید و آن را تا حد امکان ساده نگه دارید.
از روغن‌های گیاهی استفاده کنید
تحقیقات انجام شده نشان داده که یک سری از روغن‌های گیاهی خاص قادرند تا به ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست کمک شایانی کنند و مانع از دست رفتن رطوبت پوست شوند. بسیاری از این روغن‌ها دارای خواص ضد باکتریایی، ضد التهابی و همینطور آنتی اکسیدانی هستید؛ به همین خاطر جهت درمان انواع مشکلات پوستی هم مناسب خواهند بود.
بعضی از اثرگذارترین روغن‌های گیاهی که می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید عبارتند از: روغن جوجوبا، روغن نارگیل، روغن بادام، روغن آرگان، روغن گل گاوزبان، روغن گل سرخ، روغن آفتابگردان، روغن سویا و روغن گل پامچال. شما می‌توانید خود این روغن‌ها را روی پوستتان ماساژ بدهید یا اینکه از کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی آن‌ها استفاده نمایید.
آیا ممکن است سد دفاعی پوست برای همیشه آسیب ببیند؟
با افزایش سن پوست شما هم مانند هر یک از اعضای بدن شما با بروز علائم پیری مواجهه می‌شود. یکی از علائم پیری پوست این است که وقتی به طور مثال به علت قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب دچار سوختگی می‌شوید؛ مدت‌ها طول می‌کشد تا این مشکلتان به صورت کامل رفع شود. این در حالی است که در زمان جوانی آفتاب سوختگی پوست شما طی یک 2 تا 3 روز درمان می‌شد.
یک شخص جوان می‌تواند سه مرتبه در روز با آب داغ و صابون دوش بگیرد و در عرض شش یا هفت ساعت، سد پوستی آن تا حد زیادی ترمیم می‌شود. ولی وقتی در دهه 50، 60 یا 70 سالگی زندگی خود هستید، سد پوستی شما به این سرعت جایگزین نخواهد شد. در این زمان شما باید روتین مراقبت از پوستی خود را تغییر بدهید و حتی به سراغ درمان‌های کلینیک بروید.
مطالب پربازدید: معرفی و بررسی ماسک صورت برند هیدرودرم
سخن پایانی
سد دفاعی پوست چیست؟ سد دفاعی پوست یکی از مهم‌ترین بخش‌های بدن بوده که جهت حفظ سلامت انسان اهمیت بسیار زیادی دارد. شما باید در هر موقعیتی، از خرید محصولات مراقبت پوستی گرفته تا قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، همواره به فکر شادابی و سلامت پوست خود باشید تا از بروز مشکلات و اختلالات جدی جلوگیری نمایید.
منبع : healthline
